Jaskra (zielone zmętnienie)

Jaskra (zielone zmetnienie) jest przewlekłą postępującą chorobą nerwu wzrokowego oka powodującą utratę włókien nerwowych nerwu wzrokowego.

Co to jest jaskra?

Jaskra jest przewlekłą, postępującą chorobą nerwu oka, objawiającą się utratą włókien nerwowych nerwu wzrokowego. Jednym z najważniejszych czynników ryzykowych jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe z późniejszymi zmianami w nerwie wzrokowym, w warstwie włókien nerwowych i wynikające z tego zmiany w polu widzenia, które mogą prowadzić aż do utraty wzroku pacjenta. Jest to choroba wieloczynnikowa z wielu systemowymi i ocznymi czynnikami ryzykowymi, które działają w różnych kombinacjach w celu przełamania ukrwienia nerwu wzrokowego i w jego wyniku również jego funkcje.

Występowanie jaskry

Jaskra należy do wiodących przyczyn ślepoty, ponieważ zalicza się do najbardziej poważnych diagnoz w okulistyce. W skali globalnej to 13%. Od 1,5 do 2 % populacji powyżej 40 roku życia doświadcza jaskrowego uszkodzenia nerwu wzrokowego związanego z utratą wzroku i pola widzenia. Częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem do 3,5% u osób w wieku 70 -75 lat. Istnieje wiele rodzajów jaskry, które także występują u młodych osób, dlatego jaskra staje się problemem ogólnospołecznym.

Objawy choroby

U wielu pacjentów jaskra z otwartym kątem przebiega bez żadnych objawów i dlatego jej rozpoznanie i zapobieganie jest tak ważnym elementem każdego badania oczu.
Wyjątkową pozycję zajmuje ostra jaskra zamkniętego kąta – ostry atak jaskry – glaucoma angulare acutum przejawiający się bólem oczu, pogorszeniem widzenia, subiektywnie postrzegana tęcza wokół świateł, a następnie bólem głowy z wymiotami. Jeśli jest prawidłowo zdiagnozowana  i natychmiastowo rozwiązywana laserową irydotomią, może być tylko jedynym przejawem tego typu jaskry. Ostry atak jaskry należy do stanów wymagających pilnej pomocy medycznej, pacjent musi więc być przy podejrzeniu na ostry atak jaskry natychmiast wysłany do okulisty.

Diagnostyka jaskry

Diagnoza jaskry jest przeprowadzana na podstawie:

  1. anamnezy
  2. tonometrii (pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego), ewentualnie dziennej krzywej ciśnienia wewnątrzgałkowego lub testów obciążeniowych
  3. badania ostrości wzroku i szczegółowego badania biomikroskopowego
  4. gonioskopii (badanie kąta przesączania)
  5. badania urządzeniem HRT III (Heidelberg retina tomograf), OCT (optyczna tomografia koherencyjna) GDx, które umożliwia badanie nerwu wzrokowego, tarczy nerwu wzrokowego, warstwy włókien nerwowych
  6. badania pola widzenia statyczną automatyczną perymetrią (tzn.  perymetrem komputerowym)
  7. innych badań – pERG, badania widzenia barw i wrażliwości na kontrast
i

Przeczytaj więcej o operacjach jaskry.

Celem mikrochirurgicznego zabiegu jest uzyskanie dostatecznie niskiego ciśnienia docelowego niezbędnego do stabilizacji funkcji widzenia. W leczeniu chirurgicznym jaskry przeprowadzamy kilka rodzaji operacji chirurgicznych:

  • Operacja filtrująca – trabekulektomia (TE) Kombinacja trabekulektomii z trabekulotomią
  • Cyklokrioterapia – w przypadku nawracających form jaskry
  • Implanty drenażowe
  • Niepenetracyjna operacja filtrująca

Leczenie jaskry

W leczeniu jaskry wyróżniamy trzy podstawowe cele. Pierwszym z nich jest zapobieżenie postępowi uszkodzenia nerwu wzroku, następnie staramy się zmniejszyć ciśnienie wewnątrzgałkowe do wartości “ciśnienia docelowego” a trzecim celem leczenia jest zminimalizowanie skutków ubocznych i komplikacji leczenia.

Przy leczeniu jaskry mamy do dyspozycji trzy sposoby leczenia, to jest leczenie medykamentami, laserowe i leczenie chirurgiczne (operacja jaskry).

Leczenie medykamentami prowadzi do zmniejszania wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego, które jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka dla pojawienia się jaskry. Obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego prowadzi do zapewnienia wystarczającego przepływu krwi do nerwu, co jest niezbędne do utrzymania stałych funkcji wzrokowych. W leczeniu jaskry odpowiednie są te leki, które skutecznie obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe, natomiast zwiększają przepływ krwi, a także mają neuroprotekcyjny charakter. Z farmakologicznego punktu widzenia leki dostępne w leczeniu jaskry można podzielić na trzy główne grupy:

  1. substancje zmniejszające wytwarzanie wewnątrzgałkowej cieczy (beta-blokery, leki sympatykomimetyczne, inhibitory anhydrazy węglanowej)
  2. substancje wpływające na odpływ wewnątrzgałkowej cieczy
  3. substancje działające osmotycznie – hyperosmotyka

Leczenie laserowe odbywa się bądź za pomocą tzw. irydomii laserowej (LIRE) w przypadku jaskry z wąskim kątem lub tzw. trabekuloplastyki laserowej (LTP) w przypadku jaskry z otwartym kątem i irydoplastyki laserowej tam, gdzie istnieje ryzyko powstania ostrego lub przewlekłego zamknięcia na podstawie anatomicznych predyspozycji. Innym rodzajem leczenia laserem jest cyklofotokoagulacja, która jest stosowana tam, gdzie inne sposoby leczenia zawodzą.

Leczenie chirurgiczne przeprowadza się tylko wtedy, gdy zachowawczo (lokalnie zastosowaniem leków lub terapią laserową) nie uda się osiągnąć ciśnienia docelowego. Statystycznie około 50 % całej populacji z jaskrą w ciągu kilku lat podda się operacji.
Celem mikrochirurgicznego zabiegu jest uzyskanie dostatecznie niskiego ciśnienia w celu stabilizacji funkcji widzenia. Wskazaniami do zabiegu chirurgicznego są pacjenci, u których terapia lub terapia w połączeniu z leczeniem laserowym nie kompensuje choroby jaskry, to znaczy, że nadal zachodzi do zmian funkcji wzrokowych. Podobnie jak inne formy leczenia również operacja jaskry nie jest bezryzykowna.